Бухгалтерлік есепте банктік кепілдіктерді есепке алу: рефлексия ерекшеліктері

2024 Автор: Howard Calhoun | [email protected]. Соңғы өзгертілген: 2023-12-17 10:33

Қазіргі экономикалық жағдайларда банк кепілдігі қаржы институттарының ең танымал қызметтерінің бірі болып қала береді. Ол контрагент өз міндеттемелерін орындаудан бас тартқан жағдайда туындауы мүмкін тәуекелдерді сақтандыру құралы ретінде қолданылады. Тәжірибеде банк кепілдіктерінің салықтық және бухгалтерлік есебінде жиі қиындықтар туындайды. Мақалада біз ақпаратты көрсетудің нюанстарын қарастырамыз.

Жалпы ақпарат

Банктік кепілдік шартын сақтандыру (несие) ұйымы тек заңды тұлғамен ғана емес, жеке кәсіпкермен де кез келген қажетті сомаға және кез келген дерлік мерзімге жасай алады. баптың 1-тармағында белгіленгендей. Салық кодексінің 369-бабына сәйкес, принципалдың бенефициар алдындағы міндеттемені орындауын қамтамасыз етеді. Қарапайым тілмен айтқанда, банк кепілдігі – бұл кепілдіккредитор. Банк кепілдікке өтініш берген компанияның өз міндеттемесін орындайтынына кепілдік береді.

Қаржы ұйымы, баптың ережелеріне сәйкес. 368 ҰК кепілгер ретінде принципалдың (клиенттің) талабы бойынша бенефициарға (кредиторға) шартта көрсетілген ақша сомасын төлеуге жазбаша міндеттеме береді, егер соңғысы тиісті жазбаша өтініш берген болса.

баптың 2-тармағында белгіленгендей. Салық кодексінің 369-бабына сәйкес комитент кепілгерге сыйақы төлеуге міндеттенеді.

Кейбір жағдайларда қаржы институтының кепілдігі міндетті болып табылады:

• мемлекеттік келісімшарттар үшін;
• мемлекеттік тапсырмаларды орындау кезінде;
• аукциондарға, конкурстарға, тендерлерге және т.б. қатысуға.

кепілдіктерді беру баптың 1-бөлігінің 8-тармағының негізінде банк операцияларының санына кіреді. 5 ФЗ № 395-1.

ҚҚС

Қосымша ережелерге негізделген. 3 б. 3 бап. 149 TC, транзакцияларға ҚҚС салынбайды:

• кепілдікті беру және жою;
• оның шарттарын растау және өзгерту;
• кепілдік төлем жасау;
• құжаттарды тіркеу және тексеру.

Демек, кепілгер банк комитентке комиссия (алым) сомасына ҚҚС ұсынбайды.

Сақтандыру компаниялары беретін кепілдіктер мәселесі басқаша шешіледі. Бұл жағдайда сыйақыға ҚҚС салынады. Кепілгерге комиссиядан түсетін «кіріс» салығын комитент осы баптың 1-тармағында көзделген шарттарды орындағаннан кейін шегерімге алуға құқылы. 172 NK.

Банк кепілдігі принципалдың бухгалтерлік есебінде қалай көрсетіледі?

Бірінші қаржылық операция – кепілгерге сыйақы сомасын төлеу. Банк кепілдігі үшін комиссияны көрсету үшін бухгалтерлік есепте келесі жазбалар жасалады:

• Dt 76 Ct 51 - қаржы институтына комиссия төлеу.
• Dt 91 Cr 76 – өтемақы бойынша шығыстар.

Банктік кепілдікті бухгалтерлік есепте көрсету оның мақсатына сәйкес жүзеге асырылады. Көп жағдайда ол қандай да бір активтерді (мысалы, негізгі құралдарды) сатып алудан туындайтын негізгі қарызды өтеуді қамтамасыз етеді.

Бұл жағдайда бухгалтерлік есепте банктік кепілдікті есепке алу кезінде сенім білдіруші ол берілген объектіні сатып алуды және сонымен бірге құнына сыйақыны қосуды көрсететін жазба жасайды:

Dt 08 (01, 10, 41, 07, т.б.) Ct 76.

Нысанның алынғаны жазбада көрсетіледі:

Dt 08 (10, 41, т.б.) Ct 60 - құнына тең сомада.

Баланс кредиті бойынша 01 шоты дебеттеледі. Бастапқы сома объектінің құнын және комиссия сомасын көрсетеді.

Егер принципалдың өзі бенефициармен есеп айырыспаса, банк мұны оның орнына жасайды және шығындарды өтеу туралы талап қояды. Осы талаптың қабылданғанын көрсету үшін транзакция жасалады:

Dt 60 кт 76.

Банк алдындағы қарызды өтеу жазбада көрсетіледі:

Dt 76 Ct 51.

Банктік кепілдікті бухгалтерлік есепте қалай көрсету керекбенефициар?

Кредитор, әдетте, сенім білдірушімен құқықтық қатынастардың уәкілетті немесе міндетті қатысушысы болып табылмайды. Өйткені, олардың арасында жүзеге асырылуы мүмкін есеп айырысулар жеке келісіммен реттеледі. Бұл ретте несие беруші тәуелсіз кепілдік бойынша бенефициар ретінде әрекет етеді, өйткені банктің оның алдында барлық есеп айырысулардың соңына дейін міндеттемесі болады. Бұл ерекшеліктер баланстан тыс бухгалтерлік есепті ішінара қолдану қажеттілігін тудырады. Баланстан тыс шоттар бойынша банктік кепілдіктерді есепке алу қалай жүргізіледі? Оны анықтап көрейік.

Егер кепілдік қолданылса, келесі жазбалар жасалады:

• Dt sch. 008 - сома принципалдың банкпен қамтамасыз етілген міндеттемесінің сомасында көрсетіледі (түпнұсқасы бенефициарға берілетін тәуелсіз кепілдікті алу кезінде);
• Dt sch. 62 Кт. 90 - негізгі қарыз сомасы көрсетіледі;
• Dt sch. 90 тг. 41 - негізгі қарызға берілген актив балансынан есептен шығару.

Егер клиент активті жеткізу үшін төлем жасамаса, банк кепілдігі қолданылады. Бухгалтерлік есепте алынған сома келесі түрде көрсетіледі:

• Dt sch. 76 кт ск. 62 - бенефициардың пайдасына төлеу жөніндегі міндеттеме банкке ауысады;
• Dt sch. 51 кт ск. 76 - банктен төлем түбіртегі;
• CT қараңыз. 008 Кепілдік аяқталды.

Кепілдік жойылған жағдайда ақпаратты қалай көрсетуге болады?

Банк кепілдік берген кездегі жағдайды қарастырайықұйымдастыру іс жүзінде қолданылмайды, яғни есептен шығарылады. Бұл жағдайда транзакцияларды бенефициар жасайды:

• Dt sch. 62 Кт. 90 - өнімді өткізуден түскен кіріс (сату бағасына тең мөлшерде);
• Dt sch. 90 тг. 41 - сатылған өнімнің өзіндік құнын көрсетеді;
• Dt sch. 008 - кепілдік алу;
• Dt sch. 51 кт ск. 62 - негізгі қарыздан төлем түбіртегі (өнімдерді өткізу бағасы көлемінде);
• CT қараңыз. 008 - принципалдың шарт бойынша өз міндеттемелерін орындауына байланысты кепілдікті жою.

Принципал мен бенефициар үшін банк кепілдігінің есебімен бәрі азды-көпті түсінікті болады. Кепілгердің өзі қандай жазбаларды жасайды? Бұл туралы толығырақ төменде.

Банк транзакциялары

Банк кепілдіктерін есепке алу кезінде ескеру қажет бірқатар мүмкіндіктер бар. Бухгалтерлік есеп арнайы шоттарды қарастырады (Орталық банктің 2017 жылғы No 579-П нормативтік қаулысымен бекітілген). Келесі транзакциялар ең типтік болып саналады:

• Dt sch. 99998 кт ск. 91315 - банктің кепілдік беруі (қамтамасыз етілген міндеттеме көлемінде);
• Dt sch. 47423 кт ск. 70601 - негізгі қарыз алушыдан сыйақы алу (комиссия көлемінде);
• Dt sch. 70606 кт ск. 47425 - қажет болған жағдайда бенефициарға төлеу үшін резервтер құрылды (қамтамасыз етілген міндеттеме көлемінде).

Нюанстар

Егер кепілдік беру шарты ретінде депозит түріндегі қамтамасыз ету пайдаланылса, бухгалтерлік есепте банктік кепілдікті есепке алу кезінде принципалдың тиісті шоты дебеттеледі және пассивті шот кредиттеледі,тұтынушылардан түсетін түсімдер туралы деректерді қорытындылау (мысалы, 43001).

Заңнамаға сәйкес кепілдікті есептен шығару кезінде хабарлама жасалады:

Dt sch. 91315 кт ск. 99998.

Сонымен бірге резерв мөлшері азаяды:

Dt sch. 47425 кт ск. 70601.

Егер негізгі қарыз алушы бенефициарға берешегін өтемесе, қаржы институты ол үшін төлейді. Банк кепілдігі бухгалтерлік есепте осылай көрінеді. Бухгалтерлік есеп келесі хабарламаларды қалыптастыру арқылы жүзеге асырылады:

Dt sch. 60315 Бенефициар шоты ct;

Dt sch. 91315 кт ск. 99998 - төлемді алу.

Осыған ұқсас түрде резерв берілген шоттардың корреспонденциясы арқылы азайтылады. Бұл ретте негізгі қарыздан алдағы өндіріп алу сомасындағы ықтимал шығындарды өтеу үшін жаңа резерв құрылады:

Dt sch. 70606 кт ск. 60324.

Қосымша

Бухгалтерлік есепте банктік кепілдікті есепке алу кезінде жоғарыда көрсетілген жазбаларға қосымша ретінде келесі жазбалар қалыптасады:

• Dt 99998 Ct 91312 - бұрын есепке алынған депозит есебінен қаржы институтының шығындарын өтеу.
• Dt 60324 CT 70601 – банк шығындарын ішінара өтеу есебінен резерв сомасын азайту.
• Дт Кт 60315 принципал шотының – банк шығыстарының қалдығын принципалдың өтеуі.
• Dt 60324 Cr 70601 - резерв сомасының төмендеуі.

Салық салу нюанстары

Банк кепілдігінің салық және есепке алуында айтарлықтай айырмашылықтар бар. Бізден жоғарыбанк кепілін пайдаланумен байланысты операциялар бойынша ҚҚС алынбайтынын жоғарыда айттық. Әрине, бұл ереже бенефициар жеткізетін тауарларға салықты есептеуге қолданылмайды, егер бұл заңмен (мысалы, OSNO бойынша) немесе келісіммен белгіленсе.

Бенефициар кіріс бойынша міндеттемені өтеу үшін алынған төлемді активтерді төлеу банктік кепілдіксіз жүзеге асырылатын сияқты, яғни сатудан түскен түсім ретінде жатқызады.

Бас беруші банк ұйымымен өзара әрекеттесу кезінде туындайтын шығындарды қайда қосу керектігін таңдай алады. Бұл ретте, әрине, ол қамтамасыз етілген активтің ерекшеліктерін және мәні бойынша бекітілген бенефициармен құқықтық қатынастардың мазмұнын ескеруі керек. Негізгі қарыз шығындарды басқа немесе операциялық емес шығыстарға қосуы мүмкін.

Таңдалған опцияға қарамастан, шығындар кепілдік мерзімі ішінде біркелкі негізде танылуы тиіс екенін ескеріңіз. Тиісті ереже Қаржы министрлігінің 11.01.2011 жылғы хатында бекітілген.

Шығындарды біркелкі бөлу арқылы комиссияны есепке алу

Бұл тәсілмен келесі транзакциялар жасалады:

• Dt sch. 97 кт ск. 76 - кепілгердің сыйақысын кепілдік берілгеннен кейін алдағы кезеңдердің шығындарына қосу;
• Dt sch. 76 кт ск. 51 - комиссияны банкке аудару;
• Dt sch. 91,2 Кт с. 97 - келісім бойынша немесе кестеге сәйкес сыйақының бір бөлігін есептен шығару (кепілдік мерзіміне пропорционалды түрде есептеледі).

Маңызды ұпайлар

Шегерім тәртібін ескеріңізбанкке комиссия – тең бөліктерде немесе бір төлеммен – есеп саясатында белгіленеді. Сәйкес талап PBU 1/2008 ережелерінен туындайды.

Шығындарды біркелкі бөлуді таңдаудың негізгі критерийі сәйкес шығындармен байланысты кірістердің динамикасы болып табылады. Егер кіріс бірнеше есепті кезеңге бөлінсе, онда шығыстар бухгалтерлік есепте синхронды түрде көрсетілуі керек.

Тәсілді таңдағанда, активтердің сипаттамаларын басшылыққа алу керек. Материалдар мен шикізатты жеткізу ретімен жүзеге асырылатын болса, онда шығындарды біркелкі бөлу ақталады.

Сала бойынша бухгалтерлік есеп

Шығындарды есепке алу тәсілін таңдау көп жағдайда негізгі беруші жұмыс істейтін экономикалық секторға байланысты екенін атап өткен жөн. Сонымен, алдағы кезеңдерге шығындардың ішкі түрі ретінде құрылыс компаниялары мойындауы мүмкін болашақ жұмыстардың шығындары табылады. Жоғарыда сипатталған шығындарды тең бөлу әдісін қолдану кезінде хабарламалар қалыптасады:

• Dt sch. 97 кт ск. 76 - кейінге қалдырылған шығындардың бөлігі ретінде комиссияны есепке алу;
• Dt sch. 20 Кт. 97 - келісім-шартта немесе төлем кестесінде белгіленген сыйақы бөлігі құрылыс нысанының құнына есептеледі.

Банк кепілдігі үшін комиссияны шығыстарға аудару кезінде дебеттік жазбалар басқаша болуы мүмкін. Бұл нақты іскерлік операцияның түріне байланысты. Мысалы, хабарламаларда тіркелгі пайдаланылады. 23. егер актив қосалқы құралға орналастырылған болсаөндіріс.

Лизингтік қатынастар

Принципал алдымен бенефициардың барлық жеткізілімдері үшін нақты және келісім-шарт бойынша төлеген, бірақ кейін бір күні кенеттен мұны тоқтатқан жағдайды бөлек қарастыруымыз керек (кепілдік жұмысын жалғастырған кезде). Мұндай жағдайлар коммерциялық жылжымайтын мүлікті жалға алу кезінде жиі кездеседі.

Уақытында жасалған объектіні ақылы пайдалануға беру кезіндегі төлемдер Дт с жазбасында көрсетіледі. 26 Қт. 76 шегерімдердің жиілігіне сәйкес (мысалы, айына бір рет).

Салық есебінде комиссияны ескерген жөн:

1. Жалға алу шарттары бұзылғанға дейін - төлемдермен комиссияны синхронды түрде есептен шығару арқылы (мысалы, ай сайын).
2. Төлемдер тоқтатылғаннан кейін (және нәтижесінде кепілдік қолданылғаннан кейін) - комиссия қалдығын шығыс ретінде есептен шығару арқылы.

Бухгалтерлік жазба жалдау ақысымен бірдей және комиссия кепілдік қолданылғаннан кейін бірден біржолғы сома ретінде шегеріледі.

Қорытынды

Бюджеттік мекемелерде банк кепілдіктерін есепке алу баланстан тыс шоттар бойынша жүргізіледі. Себебі, кепілдік тапсырыс берушінің шотына түспейді, мемлекеттік келісім-шартты орындаудың барлық кезеңінде несие мекемесінде болады.

Операция төмендегі кестеде көрсетілгендей көрсетіледі.

Операция	Баланс бойынша шот	Сома
Алу мемлекеттік келісімшарт бойынша міндеттемелерді қамтамасыз етуге кепілдіктер	10	"+" белгісімен
Кепілдіктен бас тарту	10	"-" белгісімен.

Мердігердің шарт талаптарын орындауы, келісімдерді бұзуы немесе заңнамада белгіленген тәртіппен шартты бұзуы есептен шығаруға негіз болып табылады.

Назар аударыңыз: қамтамасыз ету түріндегі қамтамасыз ету кезінде бап ережелері шеңберінде жүзеге асырылады. 96 44-ФЗ, баланстан тыс шотқа ақша түсімдерін көрсетуге жол берілмейді. 10.